Svečanim programom u Hrvatskom domu u Vukovaru u četvrtak navečer je obeležen Dan Zajedničkog veća opština (ZVO) i 22. godišnjica od osnivanja ove institucije srpske zajednice nastale na osnovu Erdutskog sporazuma i Pisma namere hrvatske Vlade o završetku mirne reintegracije istočne Slavonije, Baranje i zapadnog Srema u ustavno-pravni poredak Republike Hrvatske.

Zajedničko veće opština konstituisano je 23. maja 1997. godine, nakon prvih lokalnih izbora na reintegrisanom području. Taj datum predstavlja početak borbe srpske zajednice sa područja Vukovarsko-sremske i Osječko-baranjske županije za dostojanstven, primeren i ravnopravan položaj, kao novonastale nacionalne manjine, u odnosu na većinski narod u državi, rekao je predsednik ove institucije Srđan Jeremić.

- ZVO već 22 godine pokazuje kontinuitet u zaštiti interesa i prava srpskog naroda na istoku Hrvatske u svim segmentima koji su bitni za očuvanje srpskog nacionalnog identiteta. U tom smislu jako nam je važna zaštita prosvetne i kulturne autonomije, važni su nam mediji koji izlaze na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu i saradnja sa Srpskom pravoslavnom crkvom, a nastojimo i da pružimo pravnu pomoć svim ljudima kojima je ona potrebna, kako onima koji su ostali da žive u Hrvatskoj tako i onima koji su izbegli iz Hrvatske u akcijama ‘Bljesak’ i ‘Oluja’, a koji se povratkom na ovo područje suočavaju s brojnim problemima - istakao je Jeremić.

Predsednik ZVO-a je podsetio da su Ustavnim zakonom o pravima nacionalnih manjina definisana brojna prava srpske zajednice koja se u praksi ne sprovode. Spomenuo je proporcionalno zapošljavanje u skladu s člankom 22. u javnim službama i ustanovama, policiji i pravosuđu i konstatovao da je udeo pripadnika srpske nacionalne manjine u tim službama iz godine u godinu manji. Posebno je ukazao na problem obrazovanja Srba na maternjem jeziku.

Mislimo da je sada vreme, kao što su se izmirili ljudi u najvećoj mogućoj meri, da se izmire i naši hrvatsko-srpski identiteti u onome u čemu smo različiti - rekao je Milorad Pupovac

- Iako u praksi imamo škole koje deca srpske nacionalnosti pohađaju na svom maternjem jeziku i pismu, moramo istaći da već više od 20 godina nismo uspeli da rešimo status ovih škola kao manjinskih kao što ih imaju Talijani, Česi, Mađari. Naše opštine su pre više od 4 godine zatražile prenos osnivačkih prava sa Vukovarsko-sremske županije na opštine, ali taj prenos nije izvršen, iako je Županija to bila dužna učiniti u roku od 60 dana od zaprimanja takvih zahteva - podsetio je Jeremić.

Ukazao je i na problem nedostatka radnih mesta što je, kako je naglasio, preduslov za ostanak i opstanak Srba u Hrvatskoj.

- Zbog toga je ZVO preko svog Odbora za privredu, ali i otvorenog Projekt centra želi da kroz različite projekte koje ćemo aplicirati prema različitim izvorima finansiranja, kako domaćim tako i međunarodnim stvorimo preduslove za prosperitet naših institucija, udruženja, organizacija, privrednih subjekata i opština koje deluju u našem sastavu - kazao je Jeremić.

Predsednik Srpskog narodnog veća Milorad Pupovac prisetio se u svom govoru osnivanja ZVO-a i SNV-a, ističući da je reč o institucijama koje predstavljaju dva vida samouprave Srba u Hrvatskoj koje su osnovane temeljem međunarodnog ugovora osvedočenog od strane UN-a.

- Tu činjenicu moramo imati na umu, mi koji smo ovde, a posebno oni koji nisu ovde jer o njima najviše ovisi što to do danas nije napravljeno. ZVO, SDSS i SNV i ljudi koji ovde žive, posebno oni koji su nosili teret mirne reintegracije, sa hrvatske strane Ivica Vrkić, kojem želimo što je moguće brže ozdravljenje, i Vesna Škare Ožbolt i sa srpske strane dr Vojislav Stanimirović, Miloš Vojnović i drugi, učinili su mnogo za ovu zemlju, da Srbi ostanu tokom i posle mirne reintegracije i da se Hrvati vrate u svoje domove nakon progonostva. Učinili su mnogo za ovu zemlju u unutrašnjim odnosima, međuetničkim i političkim, a jednako mnogo su učinili za međunarodni položaj Hrvatske. Hrvatska je sa mirnom reintegracijom mogla postati članica Veća Evrope, mogla je biti punopravna, a ne delimična članica OEBS-a i konačno mogla je početi pregovore s Evropskom unijom. Danas mnogi akteri na političkoj sceni to ne vide i ne cene. Iz tog razloga danas treba ponoviti ono što smo rekli i prošle godine - obaveza je Hrvatske da reši pitanje statusa ZVO-a i SNV-a, u statusnom i finansijskom smislu te reči. Nije stvar SDSS-a i koalicijskih partnera da to rešavaju svake četiri godine. To mora biti rešeno institucionalno - rekao je Pupovac.

- Mislimo da je sada vreme, kao što su se izmirili ljudi u najvećoj mogućoj meri, da se izmire i naši hrvatsko-srpski identiteti u onome u čemu smo različiti. Srbima ne smeta latinica i ne znam kako bi im smetala, a ne smeta im ni hrvatski jezik sa svim svojim novitetima koje ima. Zašto bi onda ćirilica trebala nekome smetati, zašto bi srpski jezički izričaj ovde ili bilo gde drugde nekome trebao smetati? To moramo rešiti. To nije samo pitanje pisma, jezika , to je pitanje toga jesmo li mi zrelo društvo. Isto vredi i za školu. Nije normalno da je lakše isprazniti biblioteke od srpskih knjiga nego u školske sadržaje uvrstiti ono što je važno za istorijsku postojanost Srba u Hrvatskoj. Trebalo nam je gotovo 20 godina da Milutina Milankovića stavimo u udžbenike fizike, sa tri rečenice, ali i te tri rečenice su mnogo nakon tolikih godina ničega. To vredi i za sve ostalo jer to je hrvatska istorija jednako kao i srpska. To vredi i za ljude u politici, kulturi, medicini… - poručio je Pupovac.

Na kraju svog govora prisetio se ‘Vlaka mira’ u kojem je u Vukovar došao prvi hrvatski predsednik sa celom Vladom i celokupnim diplomatskim korom uključujući i tadašnjeg srpskog ambasadora, a koje su, kako je istakao, dočekali Vojislav Stanimirović, Žak Pol Klajn i dobar deo ljudi koji su bili ustrašeni kao i onih koji nisu znali šta se događa.

- Taj vlak mira kao i celokupni Erdutski sporazum i mirna reintegracija ne smiju biti prešućeni dio hrvatske povijesti i u hrvatskoj politici se mora naći mesta za njegovo obilježavanje. Ovde trebaju biti ljudi koji mogu jamčiti da će hrvatsko-srpski odnosi biti bolji nego što jesu, a trebaju biti bolji. Naša kampanja za EU izbore je pokazala da trebaju biti bolji, a to se jedino strpljenjem i predanošću može postići - zaključio je Pupovac.

Na svečanosti je potpisan Sporazum o saradnji Zajedničkog veća opština i grada Novog Sada čiji je gradonačelnik Miloš Vučević došao i kao izaslanik predsednika Republike Srbije Aleksandra Vučića.

- Prenosim pozdrave i podršku predsednika Srbije Aleksandra Vučića, čoveka koji se bori za srpske nacionalne interese i koji nikada neće odustati od pružanja podrške i pomoći svojim sunarodinicma, gde god živeli. Cilj je da se unapredi položaj svih onih koji žive van Srbije, kako bi mogli u punom kapacitetu da ostvaruju svoja prava, i ljudska i nacionalna, i da jačaju institucije - rekao je Vučević.

To je prvi sporazum koji je jedan grad ili opština u Srbiji potpisala sa Zajedničkim većem opština.

- Fokusirali smo se na oblasti obrazovanja, prosvete, nauke, kulture, ali i privrede. Očuvanje kulturnog identiteta, jezika i prava na ispovest je nešto što ne možete nikome osporiti bez obzira gde živi i kom narodu pripada. Neophodna je i saradnja Srbije i Hrvatske, dobri odnosi Srba i Hrvata i ono što očekujemo to je da Srbi u Hrvatskoj imaju ista prava kao što Hrvati imaju u Srbiji - poručio je, u izjavi medijima, gradonačelnik Novog Sada.

Svečanosti obeležavanja Dana ZVO-a prisustvovao je i Ivan Bošnjak, izaslanik predsednice Vlade Srbije i koopredsedavajući Međuvladinog mešovitog odbora Hrvatske i Srbije za unapređenje položaja manjina, srpske u Hrvatskoj i hrvatske u Srbiji, ambasadorksa Srbije u Zagrebu Mira Nikolić, episkop osječkopoljski i baranjski Heruvim sa sveštenstvom, vukovarsko-sremski župan Božo Galić, državni sekretari i pomoćnici ministara u Vladama Republike Hrvatske i Republike Srbije, predstavnici Vlade AP Vojvodine, predstavnici Vukovarsko-sremske i Osječko-baranjske županije te regiona, gradova i opština iz Hrvatske i Srbije.

Na svečanosti su dodeljene i godišnje nagrade Zajedničkog veća opština. Dobitnik ovogodišnje plakete je Đorđe Božić iz Vukovara, doktor veterinarskih nauka, istaknuti sportista i sportski radnik, a Povelja je uručena Ansamblu narodnih igara Srpskog kulturnog društva ‘Prosvjeta’ sa sedištem u Vukovaru.