Smernice za izradu mreže školskih ustanova Ministarstva znanosti i obrazovanja (MZO) - po kojima osnivači škola, županije i gradovi trebaju provesti tzv. optimizaciju, odnosno smanjenje broja matičnih škola - unele su nemir na istoku Hrvatske. Prema smernicama, optimalna škola je ona koja ima od trista do petsto učenika, od 20 do 24 đaka po razrednom odeljenju; sve koje imaju manje od tog broja, posebno one sa manje od 150 učenika, ne zadovoljavaju postavljene kriterijume.
Ministarstvo obrazovanja i država moraju imati sluha, jer oni nisu profitna organizacija; ne mogu se ponašati kao Hrvatska pošta, koja nas je izbrisala. Protiv sam spajanja ili gašenja škola - načelnik Gunje Anto Gutić
Od ukupno 41 škole kojima je osnivač Vukovarsko-sremska županija samo su dve ‘optimalne’: 16 matičnih, sa manje od 150 učenika, trebale bi da budu pripojeno+e većim školama, a 37 područnih i ‘ ekonomski neisplativih’ bilo bi ukinuto - rečeno je na sednici Koordinacije vukovarsko-sremskog župana Bože Galića sa županijskim gradonačelnicima i načelnicima na kojoj je smernice MZO-a predstavila pročelnica Upravnog odeljenja za obrazovanje Jadranka Mustapić-Karlić. Napomenula je tom prilikom da su za izradu mreže škole od Ministarstva dobili rok od 6 meseci.
- Svakako smo protiv svih tih mjera i za to smo da područne škole ostanu gdje jesu, kao i da matične škole također ostanu takve kakve jesu. Smatram da bi krajnji istok Hrvatske i naša Županija itekako trebali biti izuzeti od svih tih priča. U Ministarstvu su naveli da je, uz racionalizaciju i modernizaciju školstva, jedan od ciljeva nastava u jednoj smjeni te bolja opremljenost. Međutim jamčim da su naše škole dobro opremljene, da mi uistinu ne stojimo loše premda uvijek može bolje, te da djeca ni u manjim školama nisu zakinuta - kazala je Mustapić-Karlić. Za opštine na istoku Hrvatske, koje su zbog iseljavanja ionako prepolovljene, ovakve najave znače gašenje života.
- Ne smijemo dopustiti da se i dalje nastavi iseljavanje. Ministarstvo obrazovanja i država moraju imati sluha, jer oni nisu profitna organizacija; ne mogu se ponašati kao Hrvatska pošta, koja nas je izbrisala. Protiv sam bilo kakvog spajanja ili gašenja škola. To je ukidanje standarda - ogorčen je Anto Gutić, načelnik opštine Gunja, u kojoj osnovna škola sa dve područne broji oko đaka; upola manje ima ona u Lovasu, čiju područnu školu u Opatovcu pohađa tek šest đaka.
- Ta djeca su itekako zaslužila da imaju sve uvjete kao sva ostala djeca u Hrvatskoj. Znam da je to nešto skuplje, ali baš zbog demografskih i geografskih faktora mislim da uopće ne bismo smjeli raspravljati o ovakvim temama - kaže načelnica opštine Lovas Tanja Cirba i dodaje kako škola u Opatovcu sa malo učenika postiže izvrsne rezultate i osvaja nagrade. Vladimir Redl, načelnik opštine Vrbanja, smatra da će neka sela ostati potpuno izolovana, a spreman je i pomoći da škole opstanu.
‘Optimizacija’ bi zahvatila i škole koje pohađaju pripadnici srpske nacionalne manjine, obzirom da nijedna od njih nema više od trista učenika. Najveća je ona u Borovu sa 267, a druge su daleko manje
- Na području naše općine imamo školu u Vrbanji koja broji 120 učenika, onu u Soljanima sa 110 učenika i područnu školu u Strošincima s deset đaka. Mislimo da je bilo kakvo ukidanje ili spajanje škola pogrešna odluka, jako štetna politički i demografski te u svakom smislu. Strošinci su ionako već izolirani, a gašenjem tamošnje područne škole praktički ukidamo posljednju instituciju koja je održavala selo u životu - istakao je Redl, dodajući da je opština voljna pomoći da se to bolje reši, kao šta su već prihvatili sufinansiranje troškova poštanskog ureda u Strošincima, koji je HP nameravao da ukine. Posebno je upozoreno na problem prevoza učenika ukoliko dođe do reorganizacije škola.
- Nije prihvatljivo da se djeca voze javnim prijevozom. Zemlje koje imaju takve kombinacije u školstvu imaju zatvoreni prijevoz, školski prijevoz, školske autobuse, školsko osiguranje. Tko je spreman svoje petogodišnje-šestogodišnje dijete pustiti u javni prijevoz u zimskim uvjetima, s autobusima starima i do dvadeset godina - upitao je načelnik Drenovaca Jakša Šestić.
Ministarka Blaženka Divjak je nakon brojnih medijskih napisa o ukidanju škola za N1 televiziju izjavila da nije reč o gašenju nego o ‘optimizaciji’ mreža škola, sa ciljem da učenici dobiju kvalitetno obrazovanje i opremljene ustanove i da se pritom, sa druge strane, racionalno koriste sredstva iz državnog budžeta. Po njenim rečima, u Hrvatskoj je 859 osnovnih, 1.100 područnih te 450 srednjih škola. Navela je primer 21 matične škole sa manje od 50 učenika koje će biti pripojene drugim školama; takve škole, po ministarkinim rečima, ne bi imale direktore i sekretare, nego bi bile vezane za neke druge matične škole. Prokomentarisala je takođe ‘kako je nekima u interesu da imamo više toga administrativnog kadra, ali da je cilj Ministarstva što više kvalitetnih nastavnika i da djeca imaju kvalitetno obrazovanje.’ Na moguće posledice smernica MZO-a upozorila je u Saboru i zastupnica SDSS-a Dragana Jeckov.
- Takav ‘salonski’ tip donošenja važnih odluka dugo nismo imali priliku da vidimo. Činovnici iz Zagreba pokazali su i ovaj put kako na sve gledaju hladno, proračunato, očito ne razmišljajući šta gašenje škole znači za jedno selo i kakve su mu sve posledice. Kada bi razmišljali ili imali barem malo iskustva i pritom ne bi gledali samo brojke, onda bi znali da svako gašenje škole znači i vrlo brzu smrt tog sela, jer su upravo te ustanove centar kulturnog, društvenog i sportskog života u malim sredinama. Takav potez samo će ubrzati iseljavanje kojem smo već godinama izloženi - upozorila je Jeckov.
Dodala je da u smernicama nema ni slova o školama koje pohađaju pripadnici nacionalnih manjina i o njihovim specifičnostima; jer, gledaju li se samo brojke, ‘optimizacija’ bi zahvatila i škole koje pohađaju pripadnici srpske nacionalne manjine, obzirom da nijedna od njih nema više od trista učenika. Najveća je ona u Borovu sa 267 učenika, a druge su daleko manje. Primera radi, škola u Boboti broji 135, u Markušici stotinu, u Negoslavcima 79, Trpinji 72, a u Bršadinu 69 učenika. Neizvesna je i sudbina područnih škola u Klisi, Veri, Silašu, Pačetinu, Ostrovu, Gabošu i još nekim selima, gde se broj učenika kreće od pet do 13.
- U najboljim vremenima smo imali preko trista učenika, no usled ekonomske krize velik broj ljudi je iselio, pa se i broj učenika smanjio. Međutim, nastava se odvija jednako kvalitetno kao i pre, možda još i bolje: imamo priliku da sa svakim učenikom radimo pojedinačno i to je najveća vrednost svih takvih škola - smatra Vesna Vujić, direktorka osnovne škole u Trpinji. Svesna je, kaže, da država treba racionalizovati troškove, ali ne na školstvu.
- Obrazovanje treba da bude zadnje na kojem će se lomiti ekonomski problemi države. Ukidanje malih škola u malim sredinama značilo bi pogoršanje kvaliteta života, jer su škole centar svih dešavanja. Nadamo se da će škole u kojima se nastava odvija na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu, a prema pozitivnim hrvatskim zakonima o zaštiti prava nacionalnih manjina, od toga biti izuzete. Ipak, solidarišemo se sa drugim školama, jer znamo da se u njima može bolje raditi s decom, a tome bi trebala da teži čitava Hrvatska - kaže Vujić, koja smatra da je reforma nazvana ‘Škola za život’ u suprotnosti sa merama optimizacije škola.
- ‘Škola za život’ podrazumeva puno više projekata, aktivnosti i raznih interaktivnih sadržaja, a to je nemoguće izvesti u razredu koji broji više od deset, maksimum 15 učenika - kaže direktorka trpinjske škole, koja ima solidne uslove za odvijanje nastave: svaka učionica ima pametnu tablu, kompjuter i projektor, 13 računala u informatičkoj učionici, biblioteku sa više od pet hiljada knjiga i stručne literature te čitaonicu. Učenici te škole postižu odlične rezultate, a o tome svedoči podatak da su bili na županijskim takmičenjima iz čak sedam predmeta. Ono šta nedostaje jeste energetska obnova zgrade, novi školski nameštaj, dvorana ili neki veći prostor za fizičko vaspitanje.
- Umesto da se podigne kvalitet školovanja u malim školama i da štitimo ono šta imamo, razmišlja se o zatvaranju škola. Čak i kad ne bi bile potpuno zatvorene nego bi postale područne, ljudi će se teže odlučivati da žive u takvim mestima i još će češće da odlaze - zaključuje Vesna Vujić.
Načelnik Negoslavaca Dušan Jeckov podsetio je na sednici Koordinacije da su pojedine jedinice lokalne samouprave sa većinskim srpskim stanovništvom podnele zahtev za prenosom osnivačkih prava nad osnovnim školama, kao šta su to učinili gradovi Vinkovci i Vukovar.
- Dok se taj proces ne završi, apelujem na županijske strukture da se radi specifičnih potreba sačuvaju škole koje pohađaju pripadnici nacionalnih manjina - poručio je on.
